Zdrowie fizyczne

Zdrowie - nowoczesne ujęcie WHO

Zdrowie jest jednym z ważniejszych fundamentów naszego istnienia na ziemi. Jak mówi poeta "szlachetne zdrowie - nikt się ni dowie jako smakujesz, aż się zepsujesz". Nasze zdrowie zależy w dużym stopniu od naszego postępowania – od naszego trybu życia, odżywiania, umiejętności radzenia sobie ze stresem, uprawiania ruchu fizycznego itp., czy wreszcie - od naszego sposobu myślenia i podejścia do życia.

W rękach każdego z nas w dużym stopniu leży zapobieganie chorobom i wzmacnianie naszej odporności, zaś działania stricte medyczne są tak na prawdę uzupełnieniem - są bardziej doraźne i objawowe, gdyż dotyczą końcowych skutków niewłaściwego trybu życia. Często są bardzo ważne, ale nie zastąpią mądrego osobistego troszczenia się o zdrowie i wzmacniania go odpowiednim sposobem życia. Działania kliniczne raczej wykazują większą skuteczność w przypadkach nagłych, a mniejszą w chorobach przewlekłych, ponieważ te zależą przede wszystkim od trybu życia.

Dzięki bardziej świadomemu podchodzeniu do naszego organizmu możemy zarówno uniknąć wielu chorób w przyszłości, jak i zmniejszyć te dolegliwości, które trapią nas obecnie. Inaczej mówiąc: nasza sytuacja zdrowotna znacznie poprawia się wtedy, gdy wzmacniamy swój system immunologiczny. Układ odpornościowy (zob. układ immunologiczny - odpornościowy) to system, który zarówno chroni organizm przed pojawianiem się stanów chorobowych, jak i kieruje procesem samoleczenia. 
Wielu zwolenników medycyny holistycznej, jak i również spora część badaczy zwraca uwagę na fakt, że tym co jest szczególnie ważne w leczeniu i utrzymywaniu zdrowia jest właśnie należyta sprawność układu immunologicznego (odpornościowego). Gdy wzmacniamy organizm, a poprzez to również układ odpornościowy - on sam jest w stanie uporać się z wieloma dolegliwościami, zakłóceniami, infekcjami itp. Natomiast kiedy system odpornościowy jest bardzo słaby, to nawet podawanie leków może okazać się w niewielkim stopniu skuteczne, gdyż organizm jako całość nie jest w stanie zorganizować się w odpowiedni sposób, by utrzymać równowagę i homeostazę.

Harmonia i dobra kondycja organizmu

Warto zwrócić uwagę na kilka czynników w dużym stopniu od nas zależnych, które w bardzo dużym stopniu mogą poprawić nasze samopoczucie, odporność oraz ogólną kondycję i wydolność. Należy tu wymienić przede wszystkim: właściwe odżywianie, uprawianie ruchu fizycznego, czy też umiejętność radzenia sobie ze stresem.

Warto również zapoznać się z niektórymi naturalnymi metodami wzmacniającymi naszą odporność i kondycję organizmu, jak np. zastosowanie ziół w apteczce domowej, czy właściwości lecznicze pewnych warzyw i owoców.

Zapobieganie chorobom (prewencja) jest podstawowym warunkiem dobrego stanu zdrowia, ponieważ aby faktycznie cieszyć się dobrym zdrowiem, potrzebujemy przede wszystkim wzmocnić swój układ odpornościowy.

Zgodnie z definicją WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zdrowie to nie tylko brak chorób, ale również ogólny dobrostan całego organizmu. Zatem troska o zdrowie nie jest jednie zwalczaniem objawów choroby (typu zwalczanie gorączki aspiryną, czy zwalczanie infekcji bakteryjnej antybiotykiem), ale zwłaszcza podnoszenie ogólnej odporności i kondycji organizmu.

Zdrowie fizyczne jest bardzo mocno związane z naszą kondycją psychiczną Obecnie współczesna medycyna (a zwłaszcza psychosomatyka) jest tego coraz bardziej świadoma.

Stres, napięcia w pracy, konflikty rodzinne, niedojrzałość emocjonalna – wszystkie te czynniki psychologiczne (i wiele innych) bardzo istotnie wpływają na ogólny stan zdrowia i samopoczucie (nie tylko obniżając odporność układu immunologicznego, ale także zaburzając funkcje somatyczne – np. przyczyniając się do nadciśnienia, zaburzeń trawiennych i wielu innych nerwic wegetatywnych).

 Kiedy jednak mówimy o zdrowiu, to należy uświadomić sobie fakt, że nie powinniśmy analizować jedynie poszczególnych chorób i sposobów ich zwalczania, ale przede wszystkim powinniśmy skupić się na zagadnieniu „jak wzmacniać nasze zdrowie”.
Właśnie tę kwestię coraz częściej podejmuje Światowa Organizacja Zdrowia promując takie programy, jak: „Twoje zdrowie w twoich rękach”, czy też tworząc swoją nową definicję zdrowia eksponującą dobrostan człowieka, a nie samo tylko zwalczanie chorób.

Skupmy się więc teraz na kwestii „jak wzmacniać nasze zdrowie i jak podnieść sprawność naszego układu odpornościowego?”

Dieta - właściwe odżywianie

O tym, że dieta ma bardzo zasadniczy wpływ na zdrowie i kondycję człowieka wie prawie każdy. Jedno ze wschodnich przysłów mówi „jesteś tym, co jesz”. Innymi słowy struktura materialna naszego ciała jest w zasadniczym stopniu budowana z cząsteczek spożywanych wraz z pokarmem. Spożywamy produkty będące częścią natury, w której żyjemy. Inną odmianą produktów pochodzących z naszej matki natury są   zioła.
Istnieje bardzo wiele diet i teorii odżywiania. Nie będziemy ich tu wszystkich szczegółowo analizować z uwagi na brak miejsca i cennego czasu czytelnika. Zwróćmy jednak uwagę na kilka ciekawych i szczególnie istotnych kwestii dotyczących naszej diety i sposobu odżywiania się. 

Dieta zawierająca błonnik

Najczęstszym współcześnie problemem w odżywianiu jest niedostateczna ilość błonnika w spożywanych produktach. Błonnik jest jakby wypełniaczem treści pokarmowych wpływającym na pracę jelit i pomagającym w odpowiednim przemieszczaniu się zawartości jelit. Bez dostatecznej ilości błonnika w pożywieniu, spożyty pokarm może nadmiernie zalegać w przewodzie pokarmowym, przyczyniając się do rozwoju procesów gnilnych i zatoksyczniania organizmu. Aby temu zapobiec, można użyć różnych metod. Najczęściej stosowane rozwiązania to suplementacja błonnika w kapsułkach, spożywanie otrąb (otręby pszenne, owsiane itp.), czy też wreszcie - spożywanie większej ilości zbóż i warzyw.

Na rynku możemy spotkać preparaty w postaci kapsułek zawierających błonnik (zazwyczaj zawierają one różne części roślin, np. otręby zbóż, rośliny pastewne, miąższ kaktusa opuncji itd.). Stosowanie błonnika w kapsułkach jest jakimś rozwiązaniem, jeżeli np. brakuje nam czasu i chcemy szybko uzupełnić jego niedobór.
Tańszą alternatywą może być spożywanie (np. 2 łyżki co wieczór) otrąb pszennych lub owsianych, dostępnych w większości sklepów spożywczych.
Trzecią – najbardziej chyba optymalną metodą – jest spożywanie w naszej diecie większej ilości zbóż i warzyw. Wtedy zarówno dostarczamy organizmowi niezbędną ilość błonnika, jak również wiąże się to z innymi korzyściami – m.in. dostarczamy szeregu wartościowych pierwiastków, soli mineralnych i aminokwasów.

Patrząc szerzej na dary natury (rośliny, które oferuje nam przyroda), łatwo dojść do wniosku, że nasiona roślin (zboża są nasionami, które są uprawiane w celach spożywczych) są najbardziej energetyczną częścią rośliny. Nasionko musi zawierać cały materiał odżywczy i energetyczny, by rzucone na glebę, mając dostęp do wody (wilgoci), a w przyszłości także do światła słonecznego, wydało do życia nową roślinę. Dlatego jest ono tak bardzo wartościowym pokarmem, który spożywany regularnie, znacznie podniesie ogólną kondycję naszego organizmu.

Głównym źródłem wartościowych nasion spożywczych na rynku polskim mogą być dla nas kasze, które są niczym innym, jak przemielonymi nasionami. Łatwo spotkać można takie przystosowane do spożycia nasiona jak: kasza jaglana, kasza gryczana, kasza jęczmienna (mazurska, wiejska i pęczak), kasza kukurydziana, czy płatki owsiane (płatki górskie).

Każda z tych kasz ma istotną wartość pod względem zawartości błonnika, aminokwasów i biopierwiastków, choć należałoby wyróżnić tu kaszę jaglaną, jako tę, która wykazuje szczególnie zrównoważone i optymalne oddziaływanie na ludzki organizm. Zalecane jest, by spożywać przynajmniej 1-2 razy na tydzień którąś z tych kasz – np. w posiłku w miejsce ziemniaków. (zobacz więcej: wartości zdrowotne i sposób przyrządzania zbóż i kasz spożywczych)

Drugim szczególnie cennym źródłem błonnika, a także produktem o szczególnie dużych wartościach i właściwościach zdrowotnych (odżywczych, oczyszczających, uzdrawiających, poprawiających funkcje organiczne organizmu), są warzywa. Również posiadają one oprócz błonnika szereg minerałów i pierwiastków śladowych, aminokwasów, a także bardzo dużą ilość witamin. Warzywa i zboża zalicza się (w makrobiotyce i wielu innych dietach) do najbardziej zrównoważonych i optymalnych  dla człowieka produktów spożywczych. 
Możemy spożywać warzywa w bardzo różnorodny sposób: na surowo w surówkach, duszone jako przystawka do kaszy lub innej potrawy, czy wreszcie w postaci zup. 

Nie każdy obecnie jest świadomy, jak bardzo wartościowa zdrowotnie była dawna tradycja gotowania zup w Polsce. Jeszcze jakiś czas temu prawie codziennie spożywano na drugie danie zupę. Dzisiaj niektórzy prawie nie jadają zup, a szkoda, bo zupy to nie tylko przyjemny i unikalny smak, ale także potrawa silnie wzmacniająca.
Choć bardziej optymalne są zupy gotowane z samych warzyw (bez zasmażki i śmietany, pominąwszy szczególne przypadki - zobacz: zupa wzmacniająca ) - dobrze, jeśli zawierają one wiele rodzajów warzyw takich, jak: marchewka, korzeń pietruszki, seler, por, cebula, fasola (biała, czerwona, czarna). Fasola do zupy warzywnej powinna być wcześniej namoczona (np. przez 12 godzin) i wrzucona do gotowania jako pierwsza.

Choć wydaje się, że dłuższe gotowanie zupy pozbawia ją witamin, to wg ujęcia medycyny chińskiej - wywar z długo gotowanej zupy ma bardzo silne działanie wzmacniające i odżywcze. Gotowanie warzyw przypomina alchemiczny tygiel, w którym powstaje leczniczy eliksir.

Powinniśmy spożywać gotowane zupy (najlepiej gotowane przynajmniej przez 1 godz.) przynajmniej 2 razy w tygodniu, a jeżeli mamy poważniejsze problemy ze zdrowiem - w miarę możliwości codziennie. Oczywiście jest wiele wariantów ich przyrządzania - dla urozmaicenia mogą być niekiedy one np. miksowane do postaci kremu. Również skład możemy znacznie urozmaicać - warzywa stanowią niespotykanie szeroką gamę składników. 
Makrobiotyka gorąco poleca zupę miso (zob. zupa miso ) jako silnie odżywczą, poprawiającą oraz wzmacniającą trawienie, działającą odtruwająco, zmniejszającą wpływ szkodliwych czynników środowiskowych na człowieka, takich jak promieniowanie, czy też wreszcie jako pomocną w problemach onkologicznych (zobacz więcej: rak a dieta ).

Sport, rekreacja i uprawianie ruchu fizycznego

Ruch i rekreacyjne uprawianie sportu wzmacnia siłę mięśnia sercowego, poprawia krążenie i utrzymuje w większej sprawności nasz układ mięśniowo-kostny. Ponadto: dotlenia komórki, spowalnia proces starzenia się organizmu oraz bardzo istotnie przyczynia się do dobrej kondycji psychicznej.
Nawet w Akademii najsłynniejszego filozofa Platona – obok ćwiczeń z logiki i filozofii – zalecano codzienną gimnastykę, jako element właściwej pracy nad sobą. Regularne uprawianie ruchu – przynamniej dwa razy w tygodniu przez 20-30 minut jest wyrazem właściwie realizowanej miłości i troski względem samego siebie.

Warto wybrać swoją własną formę wyrażania się w ruchu fizycznym, która nam najbardziej odpowiada i szczególnie pasuje do naszej osobowości i indywidualności. Możliwości jest bardzo wiele. Może to być zarówno jogging, pływanie, jazda na rowerze, ćwiczenie ciężarkami, aerobik, taniec, jak i wiele innych form ruchowych (zobacz artykuł: rekreacja a zdrowie ).